Успаміны, запісаныя са слоў Івановай Алены Барысаўны, ураджэнкі вёскі Еўдакімавічы.
«У 1841 годзе ў вёсцы Заходы пачалося будаўніцтва царквы Святога прарока Іллі (у народзе называлі Ільінская). Царкву будавалі з дрэва і толькі піламі і тапарамі. У прыход храма св. Іллі уваходзілі вёскі: Кастрыцы, Плешчыцы, Азер’е, Еўдакімавічы, Заходы, Пруды. Бацюшкай у той час быў Галубоўскі Улазімір Сямёнавіч. Старастай царквы быў Волкаў Павел, дзьякам – Волкаў Лаўрэнцій Паўлавіч, ён жа быў пеўчым у хоры.
З успамінаў старажылаў вядома, што ў 1883 годзе пры царкве на сродкі царкоўнага прыхода была адкрыта царкоўна-прыходская школа. У справаздачы аб царкоўна-прыходскіх школах Магілёўскай епархіі за 1887/1888 навучальны год утрымліваюцца звесткі: «Заходскі прыход: царква і прыходская школа пры ёй у вёсцы Заходы. Змяшчаецца яна ў царкоўным доме і настаўнікам складаецца селянін Восіп Каманкоў. Атрымлівае ён ад грамадства 30 рублёў за вучэбны час. Законанастаўнікам складаецца святар Васіль Сакалоў. Навучэнцаў – 18 хлопчыкаў і дзве дзяўчынкі».
Пісьмовыя крыніцы паведамляюць: «Заходы – праваслаўны прыход Святога прарока Іллі. З 1910 года належыць Заходскаму сельскай грамадству. Знаходзіцца ў падпарадкаванні Магілёўскай епархіі». Да Заходскага праваслаўнага прыходу ў 1910 годзе ставіліся: вёска Грыбаны, хутар Грунцік, вёска Еўдакімавічы, сяло Заходы, вёска Кастрыцы, вёска Кругі, хутар Пятровічы, вёска Церахавы Пруды.
З успамінаў старажылаў вядома, што ў гады Савецкай улады рэпрэсіраваны святар Галубоўскі Уладзімір Сяргеевіч, які быў высланы за Урал, а ў 1930-х гадах вярнуўся і жыў тут да смерці. Пахаваны на могілках у вёсцы Еўдакімавічы, дзе ўсталяваны гранітны помнік з надпісам.
У 1935 годзе царква была закрыта. Бліжэйшай царквой для жыхароў стала Нічыпаравічская царква, якая ў 1936 годзе была таксама зачынена. У адказ на гэта адбылося выступленне жыхароў. Сабралася каля 1000 чалавек з акруговых вёсак, якія спрабавалі ўзламаць дзверы будынка, дзе да гэтага часу знаходзіўся клуб. У выступленні прынялі ўдзел і жыхары Заходскага сельскага савета. (Звесткі з «Дакладной запіскі Шклоўскага райкама партыі ў ЦК КП(б) ад 21 красавіка 1937 года «Выступленне сялян у Нічыпаравічскім сельскім савеце з патрабаваннем адкрыць царкву»).
У гады Вялікай Айчыннай вайны вёска была занята немцамі. З успамінаў відавочцаў вядома, што ў будынку школы (мабыць – гэта будынак царквы) да лістапада 1943 года размясціўся пакой з 20 чалавек нямецкага будаўнічага батальёна, а побач – лагер савецкіх ваеннапалонных у колькасці 60-70 чалавек. У 1951 годзе, калі закладвалі падмурак новай школы, царква была разабраная, а бервяны выкарыстаны ў якасці будаўнічага матэрыялу для школьнага будынка.»
|